b. Faizlerde, iratlarda ve bağışlamada temerrüt faizi
b. Faizlerde, iratlarda ve bağışlamada temerrüt faizi
Madde 121 - Faiz veya irat borcunu ya da bağışladığı bir miktar parayı ödemekte temerrüde düşen borçlu, icra takibine girişildiği veya dava açıldığı günden başlayarak, temerrüt faizi ödemekle yükümlüdür.
Buna aykırı olarak yapılan anlaşmalar, ceza koşulu hükümlerine tabi olur.
Temerrüt faizine, ayrıca temerrüt faizi yürütülemez.
I-) 818 Sayılı Borçlar Kanunu:
b) Faizin, mütedahil taksitlerin, bağışladığı mebaliğin tediyesinde mütemerrit olan borçlu
Madde 104 - Faiz veya mütedahil iratların yahut bağışladığı bir miktar paranın tediyesinden temerrüt eden borçlu bunlar için geçmiş günler faizini ancak icraya veya mahkemeye müracaat gününden itibaren tediyeye mecburdur.
Bunun aksine olan her şart, cezaî şart hakkındaki hükümlere tevfikan takdir olunur.
Geçmiş günler faizinin tediyesinde temerrüt sebebi ile faiz yürütülemez.
II-) Madde Gerekçesi:
Madde 120 - 818 sayılı Borçlar Kanununun 104 üncü maddesini karşılamaktadır.
Tasarının üç fıkradan oluşan 120 nci maddesinde, faiz, irat ve bağışlamalarda temerrüt faizi düzenlenmektedir.
818 sayılı Borçlar Kanununun 104 üncü maddesinin kenar başlığında kullanılan “b. Faizin, mütedahil taksitlerin, bağışladığı mebaliğin tediyesinde mütemerrit olan borçlu” şeklindeki ibare, Tasarıda “b. Faizlerde, iratlarda ve bağışlamada temerrüt faizi” şeklinde değiştirilmiştir.
Metninde yapılan arılaştırma dışında, maddede 818 sayılı Borçlar Kanununa göre bir hüküm değişikliği yoktur.
III-) Kaynak İsviçre Borçlar Kanunu:
1-) OR:
b. Bei Zinsen, Renten, Schenkungen
Art. 105
1 Ein Schuldner, der mit der Zahlung von Zinsen oder mit der Entrichtung von Renten oder mit der Zahlung einer geschenkten Summe im Verzuge ist, hat erst vom Tage der Anhebung der Betreibung oder der gerichtlichen Klage an Verzugszinse zu bezahlen.
2 Eine entgegenstehende Vereinbarung ist nach den Grundsätzen über Konventionalstrafe zu beurteilen.
3 Von Verzugszinsen dürfen keine Verzugszinse berechnet werden.
2-) CO:
b. Débiteur en demeure pour les intérêts, arrérages et sommes données
Art. 105
1 Le débiteur en demeure pour le paiement d’intérêts, d’arrérages ou d’une somme dont il a fait donation, ne doit l’intérêt moratoire qu’à partir du jour de la poursuite ou de la demande en justice.
2 Toute stipulation contraire s’apprécie conformément aux dispositions qui régissent la clause pénale.
3 Des intérêts ne peuvent être portés en compte pour cause de retard dans le paiement des intérêts moratoires.
IV-) Yargı Kararları:
1-) Y. 3. HD, T: 20.02.2024, E: 2023/1458, K: 2024/719:
“… I. DAVA
Davacı vekili; taraflar arasında 01.06.2013 başlangıç tarihli kira sözleşmesi düzenlendiğini, sözleşmenin müvekkili tarafından 12.09.2014 tarihli ihtarname ile haklı nedenle feshedildiğini, … müvekkilinin sözleşme süresine ve kullanım amacına bağlı olarak masraflar yaptığını, kiralananı kullanamadığı süre boyunca kazanç kaybına maruz kaldığını ileri sürerek; kira sözleşmesinin haklı nedenle feshine bağlı olarak kiralanana yapılan masrafların ve bu süre içinde uğradığı kazanç kaybının bilirkişi marifeti ile tespiti ile şimdilik 1.000,00 TL’nin temerrüt tarihinden itibaren işleyecek ticari faizi ile tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP VE KARŞI DAVA
Davalı vekili; … sözleşmenin haklı nedenle feshedildiği iddiasının kabul edilemez olduğunu savunarak davanın reddini istemiş, karşı davada ise; taraflar arasında düzenlenen 21.06.2013 tarihli ek protokol ile davacı kiracının 01.06.2013-12.09.2014 tarihleri arasındaki kira bedellerinden sorumlu olduğunu, … sözleşmeye aykırı davranarak 3 ay önceden ihbar yükümlülüğünü yerine getirmeyen davacının, sözleşmenin haksız feshedildiği 12.09.2014-12.12.2014 tarihleri arasındaki kira bedelinden de sorumlu bulunduğunu, sözleşmede temerrüt faizinin aylık %2 olarak belirlendiğini ileri sürerek; sözleşmenin haksız feshi nedeniyle uğranılan menfi/müspet zararların, kira alacaklarının ve makul sürenin bilirkişi tarafından hesaplanması ve bu sürede uğranılan zararın tazminine karar verilmesini talep etmiş; … ıslah dilekçesiyle taleplerini, makul süre kira tazminatı 131.250,00 USD, stopaj bedeli 107.500,00 USD, kira bedelleri ve stopaj için dava tarihine kadar işlemiş faiz tutarı 86.372,19 USD olarak ıslah etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesi … davacının asıl dava ile talep edilen mecura yaptığı masrafları ve kazanç kaybını davalı kiraya verenden talep etmesinin haksız ve mesnetsiz görüldüğü, ek protokole göre kiralananın kiracıya eksiksiz ve tam olarak teslim edildiği, bu teslim tutanağına rağmen kiracının kusurlu teslim aldığı iddiasının kabul edilemeyeceği, kiralanan eksiksiz olarak kiracıya teslim olunduğundan ve sözleşme geçerli olduğundan kiraya verenin kira bedelini talep etme hakkı doğduğu, taraflar arasındaki kira sözleşmesinin 18. maddesine göre 3 aylık fesih ihbar süresi belirlendiği, kira sözleşmesine göre kiracının hem kira bedelinden hem de stopajdan sorumlu olduğu, sözleşme erken fesih sebebiyle sona erdiğinde kiracının makul süre kira bedelini ödenmesi gerektiği, bilirkişi raporlarına göre makul sürenin 3 ay olduğu gerekçesiyle; asıl davanın reddine, karşı davanın kabulüyle 131.250,00 USD makul süre kira bedelinin karşı davalıdan tahsili ile karşı davacıya verilmesine, 651.580,65 USD kira borcunun dava tarihinden itibaren aylık %2 faiz işletilerek karşı davalıdan tahsili ile karşı davacıya verilmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
… İlk Derece Mahkemesi’nin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı/karşı davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur. …
Bölge Adliye Mahkemesi … asıl davacının sözleşmeyi … feshinin haklı bir fesih olmadığından asıl davanın reddine ilişkin hükmün yerinde olduğu, … karşı davanın kabulünde de yasaya aykırı bir yön bulunmadığı gerekçesiyle, istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
… 3. Değerlendirme
… Bölge Adliye Mahkemesi kararında; hukuki ilişkinin ve bu ilişki nedeniyle ortaya çıkan uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kurallarının doğru şekilde belirlendiği, …davacı/karşı davalının, asıl davaya ilişkin tüm, karşı davaya ilişkin sair temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
Davalı/karşı davacı kiraya veren; karşı davada, … alacak kalemlerini Türk Lirası olarak talep ettiğini açıkça beyan etmiştir. Islah dilekçesi ile … talebini arttırmış ve alacağını USD olarak istemiştir. Taraflar arasındaki kira sözleşmesinde kira bedeli USD olarak belirlenmiş ise de kiraya verenin 6098 Sayılı Kanun’un 99. maddesi gereğince seçimlik hakkını Türk Lirası olarak kullandığı, seçimlik hakkını Türk Lirası olarak kullandıktan sonra bu seçiminden vazgeçerek yabancı para veya kur farkı adı altında bir talepte bulunamayacağı, ıslah ile daha öncesindeki seçimlik hakkın kullanımından dönülemeyeceği gözetilerek karşı davadaki kiraya verenin talepleri yönünden Türk Lirası olarak hüküm kurulması gerekirken yabancı para cinsi üzerinden hüküm kurulması usul ve kanuna aykırıdır.
4. İlk Derece Mahkemesince; 651.580,65 USD kiracı alacağının dava tarihinden itibaren işleyecek faizi ile tahsiline karar verilmiş olup, hükmedilen alacak ana para ve işlemiş faiz toplamıdır. Bu nedenle, sadece asıl alacağa faiz işletilmesi gerekirken 6098 Sayılı Kanun’un 121. maddesinin son fıkrası hükmüne aykırı olarak faize faiz yürütülmesi sonucunu doğuracak şekilde asıl alacak ile işlemiş faiz toplamına faiz yürütülmesi de usul ve kanuna aykırıdır. …”